HƯỚNG DẪN XÂY DỰNG SỐ PHÂN LOẠI DEWEY
theo ấn bảng tóm lược lần thứ 13 của Khung DDC
LÊ NGỌC OÁNH, ML,
Thư viện ĐH Mở-Bán công
Để có một số phân
loại đầy đủ cho nội dung của một tác phẩm, ta thường phải ghép các trợ ký hiệu
trong các bảng phân mục với các ký hiệu chính trong bảng phân loại. Người ta
thường ghép các ký hiệu chính với các trợ ký hiệu trong các bảng sau đây:
- Bảng 1: các tiểu phân mục tiêu chuẩn
- Các bảng 2-4
- Các phần khác (ghi chú hướng dẫn) của bảng phân
loại chính
- Các phần thêm vào (ghi chú hướng dẫn) trong các
bảng phân mục.
I. Áp dụng bảng
1: Các tiểu phân mục tiêu chuẩn
Thí dụ:
Phân loại các tài liệu sau:
- Nhan đề: "Từ diển toán học"
Số phân
loại: 510 toán học (số căn bản là 51)
- 03 Từ điển (Bảng 1)
Vậy ký hiệu phân loại cho cuốn từ điển này là
51 + 03 = 510.3 (sau 3 con số đầu tiên phải có dấu chấm)
- Nhan đề: "Từ điển vật lyù"
Số phân
loại: 530 vật lý (số căn bản là 530 theo bảng phân
loại chính)
- 03 Từ điển (Bảng 1)
Vậy ký hiệu phân loại cho cuốn từ điển này là
530 + 03 = 530.03
- Nhan đề: "Tập san về Thiên chúa giáo"
(Journal of Christianity)
Số phân loại: 530 Thiên chúa giáo
- 05 Các ấn phẩm liên tục (Bảng 1)
Tuy nhiên, lời hướng dẫn về việc
áp dụng các tiểu phân mục tiêu chuẩn (Bảng 1) cho Thiên chúa giáo trong bảng
phân loại chính lại là 230.002-007. Vậy ký hiệu phân loại cho tập san này là
230.005
II. Áp dụng các Bảng
từ 2 đến 4
Áp dụng Bảng 2: Bảng phân chia
khu vực địa dư
Thí dụ: Phân loại các tài liệu sau:
- Nhan đề: "Canh tác ở Việt Nam"
Số phân
loại: 630 Nông nghiệp (số căn bản là 63)
- 09 Đề cập đến vấn đề địa dư (Bảng 1)
- 597 Việt Nam (Bảng 2)
Vậy ký hiệu phân loại cho cuốn sách này là
63+09+597 = 630.959 7
- Nhan đề: "Giáo dục Đại học ở Việt Nam"
Số phân loại: 378 Giáo dục Đại học, Cao đẳng:
(Lời
hướng dẫn trong mục 378 cho phép thêm trực tiếp các trợ ký hiệu từ 4 đến 9
trong bảng phân chia khu vực địa dư vào ký hiệu phân loại chính)
- 597 Việt nam
Vậy ký hiệu phân loại cho cuốn sách này là 378+ 597 =
378.597
- Nhan đề: "Bóng đá Úc ở Việt Nam"
Số
phân loại: 796.33 Bóng bơm đá bằng chân
- 09 Đề cập đến vấn đề địa dư (Bảng 1)
- 597 Việt Nam (Bảng 2)
Tuy nhiên, chúng ta không thể thêm trợ ký hiệu
về phân chia khu vực địa dư vào ký hiệu phân loại chính bởi vì bóng đá theo
qui luật Úc chỉ là một ghi chú gồm trong ký hiệu 796.33
Vậy ký hiệu phân
loại cho cuốn sách này chỉ là 796.33
- Nhan đề: "Hệ thống pháp luật tại Việt Nam"
Số phân loại: 340.5 Các hệ thống pháp luật
Xếp các tác
phẩm tổng hợp về luật pháp của các định chế tài phán và các khu vực đặc biệt
trong thế giới hiện đại vào 349.
349 Luật pháp của các định chế tài phán,
các khu vực, các vùng kinh tế, xã hội. thêm vào số căn bản 349 ký
hiệu 4-9 trong bảng 2.
- 597 Việt Nam (Bảng 2)
Vậy ký hiệu phân loại cho cuốn sách này là
349.597
- Nhan đề: "May mặc quần áo ở Việt Nam"
Số phân lọai: 680 chế tạo các sản phẩm có công dụng đặc biệt
687 quần áo và đồ phụ trợ.
Các tiểu phân mục tiêu chuẩn được thêm vào
quần áo và các đồ phụ trợ cùng với nhau, cho riêng quần áo.
- 09 Đề cập đến vấn đề địa dư (Bảng 1)
- 597 Việt nam (Bảng 2)
Vậy ký hiệu cho cuốn sách này là 687+09+597=
687.095 87
Áp dụng Bảng 3: Bảng phân mục về
từng nền văn học, từng thể loại văn học đặc biệt
Thí dụ: Phân
loại các tài liệu sau:
- Nhan đề: "Các tiểu thuyết Anh"
Số phân
loại: 820 Văn học Anh (số cơ bản là 82)
(Lời
hướng dẫn trong bảng phân loại chính dưới các số 820.1- 828 được thêm vào từ
Bảng 3)
- 3 Tiểu thuyết ở trong phần (ghi chú xếp ở đây dưới số - 3 tiểu
thuyết trong Bảng 3).
Vậy ký hiệu phân loại cho cuốn sách này là
823
- Nhan đề: "Thi ca Hà Lan thế kỷ 20"
Số
phân loại: 839.31 Văn học Hà Lan
Ngoài ra, không có lời hướng
dẫn nào để thêm vào các trợ ký hiệu ở Bảng 3.
Vậy ký hiệu phân loại cho
cuốn sách này laø 839.31
- Nhan đề: "Một sưu tập thi ca Anh"
Số
phân loại: 820 Văn học Anh (số căn bản 82)
(Lời hướng dẫn
trong Bảng phân loại chính dưới các con số 820.1 - 828 được thêm vào từ Bảng
3)
- 1 Thi ca (Phân chia về thể loại văn học trong Bảng 3)
- 1001 - 1009 (Tiểu phân mục tiêu chuẩn; sưu tập; lịch sử; đánh giá phê
bình về thi ca theo Bảng 3).
- 8 Sưu tập các bản văn về văn học (ghi chú dưới các số -1 - 8 trong
Bảng 3).
Vậy ký hiệu phân loại cho cuốn sách này là 82+100+8=
821.008
Áp dụng Bảng 4: Bảng phân mục của
từng ngôn ngữ
Thí dụ: Phân loại các tài liệu sau:
- Nhan đề: "Ngữ pháp tiếng Nga"
Số phân
loại: 491.7 Nga ngữ.
491.78 Sử dụng tiếng Nga tiêu chuẩn (Lời hướng dẫn trong bảng phân loại
chính chỉ cho ta thêm vào con số căn bản 491.78 các số tiếp theo trợ ký hiệu
--8 trong các ký hiệu 8001 - 86 ở bảng 4)
- 82 Phương pháp cấu trúc cho sự trình bày ý tưởng (Bảng 4 - phần ngữ pháp
của ghi chú định nghĩa).
Vậy ký hiệu phân loại của cuốn sách này là
491.7+8+2= 491.782
- Nhan đề: "Từ điển về từ đồng nghĩa tiếng
Anh"
420 Anh ngữ và Anh ngữ cổ (Anglo-Saxon)
420.1 - 428 là những tiểu phân mục của Anh ngữ (Lời hướng dẫn trong
Bảng phân loại chính chỉ cho ta thêm vào số căn bản 42 ký hiệu 01 - 8 của bảng
4).
-3 Từ điển của các hình thức ngôn ngữ tiêu chuẩn.
Vậy ta có ký hiệu
phân loại của cuốn sách này là 423
III. Các phần khác (ghi chú hướng dẫn) của Bảng phân loại
chính
Thí dụ: Phân loại các
tài liệu sau:
- Nhan đề: "Thư tịch về Y khoa"
Số phân
loại: 016 Các loại thư tịch. Ghi chú trong bảng: Thêm vào số căn
bản 016 ký hiệu 001 - 999, thư tịch về Triết học 016.1, về các tiểu thuyết
016.808 83
610 Y khoa - Dược liệu
Vậy ký hiệu phân loại của cuốn sách này là
016+61= 016.61
- Nhan đề: "Thư tịch về Giáo dục"
Số
phân loại: 016 Các loại thư tịch. Ghi chú trong bảng: Thêm vào số
căn bản 016 ký hiệu 001 - 999, thư tịch về Triết học 016.1, về các tiểu thuyết
016.808 83
370 Giáo dục
Vậy ký hiệu phân loại của cuốn sách này là 016+37=
016.37
IV. Các phần thêm vào
(ghi chú hướng dẫn) trong các Bảng phân mục
Thí dụ: Phân loại các tài liệu sau:
- Nhan đề: "Một sưu tập về các kịch bản Anh"
Số phân loại: 820 Văn học Anh (số căn bản
82)
- 200 Kịch (ghi chú trong Bảng 3)
- 8 Sưu tập các tài liệu văn học (ghi chú dưới các
con số 1 - 8 trong Bảng 3)
Vậy ký hiệu phân loại của cuốn sách này là
82+200+8= 822.008
Ta cũng có ký
hiệu phân loại tương tự ghép bằng các con số trợ ký hiệu lấy trong các lời ghi
chú hướng dẫn ở Bảng 3 và 4 như các thí dụ ở trên.
Qua các phần trình bày ở trên, ta có những nhận xét
sau đây:
- Không phải lúc nào ta cũng có thể áp dụng các trợ
ký hiệu ở Bảng phân mục tiêu chuẩn để ghép vào các ký hiệu chính, đã có thí dụ
ở mục II.
- Các trợ ký hiệu ở Bảng phân mục tiêu chuẩn không
phải lúc nào cũng là 01 - 09 mà có thể trực tiếp là 1 - 9 như trong thí dụ ở
mục II (Từ điển Anh ngữ: 423); có thể là 001 - 009 như các thí dụ ở mục
I (Từ điển Vật lý: 530.03), mục II (Một sưu tập Thi ca Anh:
821.008) và mục IV (Một sưu tập về các kịch bản Anh: 822.008);
có thể là 0001 - 0009 như trong các thí dụ ở mục II (Tập san về Thiên chúa
giáo: 230.005)
Để ghép các trợ ký hiệu ở Bảng phân mục tiêu chuẩn
vào các ký hiệu chính trong Bảng phân loại, chúng ta phải theo sát những lời
ghi chú hướng dẫn trong Bảng phân loại chính hay trong các Bảng phân mục chứ
không phải chỉ áp dụng các tiểu phân mục tiêu chuẩn 01- 09 trong Bảng 1).
- Để ghép các trợ ký hiệu về phân chia khu vực địa
dư (Bảng 2) vào các ký hiệu phân loại chính, không phải lúc nào chúng ta cũng
phải đặt trợ ký hiệu này sau trợ ký hiệu 09 (Bảng 1: đề cập đến vấn đề địa dư
lịch sử) mà có thể ghép trực tiếp vào ký hiệu phân loại chính theo lời hướng
dẫn trong Bảng phân loại chính như các thí dụ ở mục II (Giáo dục đại học ở
Việt nam: 378.597) và (Hệ thống pháp luật ở Việt nam:
349.597)
- Chúng ta không nên ghép trùng hợp các trợ ký hiệu
ở các Bảng phân mục từ 1 đến 4 vào trợ ký hiệu chính mà chỉ nên ghép một trợ
ký hiệu duy nhất trừ khi có sự hướng dẫn trong Bảng phân loại chính hoặc trong
các Bảng phân mục từ 1 đến 4.