Sử dụng DDC

QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN VÀ SỬ DỤNG KHUNG PHÂN LOẠI THẬP PHÂN DEWEY (DDC) TẠI CÁC THƯ VIỆN PHÍA NAM

NGUYỄN MINH HIỆP, BA.,MS., GĐ Thư viện ĐH. Khoa học Tự nhiên

Khung phân loại thập phân Dewey (DDC) hiện nay được xem như là một trong ba Khung phân loại chuẩn quốc tế:

Khung LC (Library of Congress): dùng cho thư viện tổng hợp có trên 1 triệu sách.
Khung DDC (Dewey Decimal Classification): dùng cho thư viện tổng hợp có dưới 1 triệu sách.
Khung NLM (National Library of Medicine): dùng cho thư viện chuyên ngành y dược.

Khung LC và Khung DDC được đưa vào giảng dạy chính thức trong tất cả các trường đào tạo ngành thông tin-thư viện trong khối Anh-Mỹ và các nước ASEAN, đồng thời cũng được sử dụng rộng rãi trong phần còn lại của thế giới.

Sở dĩ ba khung phân loại trên được phổ biến rộng rãi đi đến chuẩn hóa trên phạm vi toàn cầu là vì ngoài tính khoa học ra còn tính sống động (được cập nhật thường xuyên), trong khi một số khung phân loại đã từng nổi tiếng như BBK, UDC,... đã mất tính sống động (không còn được cập nhật nữa).

Một yếu tố rất quan trọng khác hiện nay là do nhu cầu liên thông thông tin (giao tiếp, trao đổi, chia sẻ) ngày càng cao; hay nói một cách khác từ khi mạng INTERNET ra đời và phổ biến rộng rãi, một nhu cầu bức thiết nảy sinh cho từng quốc gia, đó là hội nhập để liên thông thông tin khiến nhiều quốc gia trên thế giới đã thay đổi cách nhìn về vấn đề quản lý thông tin. Nhiều cải cách đặc biệt là cải cách trong đào tạo ngành thông tin-thư viện được thực hiện đồng loạt để hướng đến việc chuẩn hóa toàn cầu. Tại thời điểm này một số quốc gia sử dụng những khung phân loại mang tính đặc thù quốc gia cũng chuyển dần sang sử dụng Khung DDC hay LC.

Trong bối cảnh đó Thư viện Cao học ra đời - Tháng 11/1995, những người có trách nhiệm xây dựng đã định hướng hướng phát triển của thư viện là hiện đại và hội nhập. Chúng tôi mạnh dạn chọn Khung Phân loại Thập phân Dewey. Tại thời điểm này người bạn đồng hành duy nhất với chúng tôi là Thư viện ĐH Cần Thơ. Thư viện bạn và chúng tôi có những cơ may khác nhau để cùng phát triển theo một hướng chung. Đại học Cần Thơ tranh thủ tốt nguồn tài trợ và hợp tác quốc tế đã có cơ hội tiếp cận sớm việc chuẩn hóa; chúng tôi có cơ hội tiếp xúc nhiều với các hệ thống thư viện khác nhau trên thế giới nhất là các nước trong khu vực và thấy rõ giá trị và sự tất yếu của việc hội nhập.

Thư viện Cao học phát triển và sinh hoạt theo "quan niệm mở" . Nhiều bạn bè đồng nghiệp đã đến với chúng tôi, mô hình thư viện hiện đại theo hướng hội nhập đã được nhân rộng, theo đó Khung phân loại thập phân Dewey được phổ biến rộng rãi. Trước hết khối các trường Đại học dân lập và bán công ra đời với nhu cầu xây dựng thư viện theo hướng hiện đại đã dễ dàng tiếp nhận Khung DDC như ĐH Hùng Vương, ĐH Văn Lang, ĐH Ngoai ngữ-Tin học, ĐH Khoa học-Công nghệ, ĐH Mở-Bán công, ... Tiếp đến, một số Thư viện của các Trường, Viện khác như Thư viện Trường Cao đẳng Sư phạm, Thư viện ĐH Đà Lạt, Thư viện Trường Dự bị đại học, Thư viện trường Ngoại ngữ-ngoại giao, Viện Trao đổi văn hóa với Pháp, Viện Bảo tàng TP Hồ Chí Minh ... Sau khi Thư viện Cao học tổ chức những khóa tập huấn về nghiệp vụ Thư viện hiện đại vào cuối năm 1998, một loạt nhiều Thư viện trong khối ĐHQG TP Hồ Chí Minh như ĐH Sư Phạm, ĐH Nông Lâm, ĐH Kinh tế, Khoa CNTT ĐH Kỹ thuật chuyển sang dùng Khung DDC. Một số Thư viện đang chuẩn bị triển khai như Thư viện ĐH Luật, Thư viện Viện Hải dương học Nha Trang, ... và rất nhiều thư viện lớn nhỏ đã tìm hiểu, sao chụp toàn bộ hay từng phần Khung DDC để nghiên cứu ứng dụng.

Ngoài những Thư viện đang xây dựng mới Kho mở sử dụng Khung DDC để phân loại tư liệu còn có nhiều thư viện khác chuyển đổi từ Khung BBK TP/HCM hay Khung 17 dãy sang Khung DDC đều thực hiện theo phương thức mới trước, cũ sau song song với việc chuyển kho sách từ cách sắp xếp theo số cá biệt thành kho sách xếp theo môn loại (theo call number). Một kinh nghiệm xử lý sách hồi cố nhanh của Trung tâm Thông tin-Thư viện ĐHQG Hà nội là sử dụng "Summaries DDC 21 - Bản sơ lược DDC 21" ( đã được dịch sang Tiếng Việt) để phân loại nhanh lượng sách lớn với 3 con số và đưa lên giá, về sau sẽ phân loại lại. Một điều thuận lợi cho các Thư viện ĐH ở phía Nam là hầu hết kho sách cũ trước 1975 đã được xử lý theo Khung Phân loại Thập phân Dewey nên làm lại rất nhanh như trường hợp Thư viện ĐH Sư Phạm, Thư viện ĐH Nông Lâm, Thư viện ĐH Đà Lạt.

Hiện nay chúng tôi đang sử dụng ấn bản mới nhất, ấn bản thứ 21 của Khung DDC. Sau một thời gian sử dụng các đồng nghiệp cũng như chúng tôi đều nhận định đây là một Khung phân loại dễ sử dụng, những ngành khoa học mới đều được cập nhật đầy đủ, không đòi hỏi cán bộ biên mục phải có trình độ Tiếng Anh giỏi. Tuy nhiên nếu có được một bản bằng Tiếng Việt thì thuận lợi hơn nhiều. Đó là lý do Khung DDC đã được dịch trên 30 thứ tiếng, trong đó bản Tiếng Nga và Tiếng Trung quốc vừa mới hoàn thành. Với đà phát triển tất yếu, chúng ta có quyền hy vọng bản Tiếng Việt của DDC sẽ có trong nay mai.